Pytania
1. Czym charakteryzują się wyrazy funkcyjne?
Wyrazy funkcyjne nie oznaczają rzeczy albo czynności, lecz wyrażają kategorie gramatyczne albo są używane do łączenia słów i wyrażeń. Najczęściej są to krótkie słowa. W mowie wyrazy funkcyjne mają skłonność do zlewania się z sąsiednimi wyrazami, np. angielskie don’t = do not, I’ve = I have. Niektóre języki charakteryzują się bogactwem wyrazów funkcyjnych, inne zaś mają ich dużo mniej i wyrażają kategorie gramatyczne za pomocą sufiksów, prefiksów, fleksji itd.
2. Na czym polega dwuznaczność poniższego zdania, które wypowiedział Jaś do Małgosi:
Idziemy dziś wieczorem do opery.
Podaj przykłady dwóch sytuacji, na podstawie których widać różnicę. W niektórych językach, np. w czamorro, taka dwuznaczność nie występuje. Dlaczego?
My jest dwuznaczne: może odnosić się do Jasia i Małgosi albo do Jasia i kogoś innego (nie Małgosi). W pierwszym przypadku mówimy o ‘my’ inkluzywnym, a w drugim - o ekskluzywnym.
- przykład sytuacji, gdzie ‘idziemy’ ma znaczenie inkluzywne: Są urodziny Małgosi. Jaś mówi do Małgosi: “Oto mój prezent dla Ciebie: zabieram Cię do opery dziś wieczorem!”
- Przykład na znaczenie ekskluzywne: Małgosia mówi do Jasia “Może Ty i Karol przyszlibyście dziś wieczorem na kolację?” Jaś odpowiada: “Nie, nie możemy. Idziemy (my=Jaś i Karol) dziś wieczorem do opery.”
Czamorro jest jednym z języków posiadających dwa osobne zaimki dla ‘my’ ekskluzywnego i inkluzywnego.
3. Istnieje 6 ligicznych kolejności podmiotu, orzeczenia i dopełnienia w zdaniu (Jaś kocha koty, Jaś koty kocha, kocha Jaś koty, kocha koty Jaś…). Które dwie kombinacje są najbardziej popularne w językach świata, a które są najrzadsze? Co najczęstsze kolejności mają wspólnego?
Najczęściej spotykana kolejność to Podmiot Dopełnienie Orzeczenie (Subject Object Verb), followed by Subject Verb Object. Rarely found in languages are the constellations Object Verb Subject and Object Subject Verb. Thus, frequent are the constellations where the subject is at the beginning of the clause, rare are those where the object is at the beginning of the clause.
4. Which technique of marking questions is more often found in the languages of the world:
(a) using a question particle, such as Polish czy in 'Czy on jest chory?' - ‘Is he ill?’ (vs. 'On jest chory' ‘He is ill’);
(b) word order, such as in English 'Is he ill?' (vs. 'He is ill')
he use of question particles is very common in the languages of the world. Word order changes such as in English Is he ill? are rarely used to mark questions – this technique is mostly found in some European languages.
5. There are two basic ways how possession is expressed in sentences, the ‘have-type’ and the ‘be-type’. Explain these types with examples. Which type is more frequently employed in the languages of the world?
The “have-type” means that there is a special verb with the meaning ‘have’, for example English I have a cat. In Europe, German, Dutch, French, Polish and many other languages belong to this type. Languages of the “be-type” don’t have such a verb, but express possession with the verb ‘be’, for example, as ‘there is cat at me’, ‘to me is a cat’. In Europe, Russian, Latvian, Hungarian, Welsh and many other languages represent the “be-type”. All over the world, the “be-type” is more frequently found than the “have-type”.